Czytelnie w Nienadówce.

wiek cały z okładem

Na terenie Nienadówki podwaliny pod bibliotekę publiczną położono w drugiej połowie XIX w. Najwcześniejsza drukowana wzmianka o czytelni ludowej, którą udało mi się znaleźć, pochodzi z 1884 roku. Jest to artykuł, który ukazał się w dwutygodniku "Kuryer Rzeszowski" w dn. 28 grudnia. W korespondencji pt. "Agitacya przeciw kółku rolniczemu i jego twórcy", autor donosi tam m.in., że po nastaniu w Nienadówce nauczyciela, Józefa Kobosowicza poczyniono pierwsze kroki do utworzenia we wsi czytelni. Gdzie mogła znajdować się ta czytelnia trudno dziś z całą pewnością powiedzieć. Skłaniałbym się, do jej umiejscowienia w założonym też wówczas sklepiku Kółka Rolniczego. Krótka to była raczej działalność, bo po zaszczuciu i relegowaniu z posady i wsi, nauczyciela Józefa Kobosowicza, o działaniu czytelni wzmianek brak.

Minęło 20 lat, by móc przeczytać o pierwszej publicznej bibliotece w Nienadówce. Jej założycielem był nowo nastały, w roku 1901 ks. Ludwik Bukała i nowy kierownik szkoły Jakuba Pieńczak. Bibliotekę tę założono w 1903 roku. Idąc na skróty, przypomnę opis działalności tych dwóch postaci zawarty w materiale: Z dziejów Nienadówki - Jana B. Ożoga.

Kierownik szkoły i proboszcz stworzyli wyjątkowo zgodliwą parę przywódców wsi i obaj przyczynili się do podniesienia kulturalnego Nienadówki. Obaj okazali się zdolnymi społecznikami i gorącymi patriotami. Z ich inicjatywy powstała udziałowa kasa pożyczkowa im. Reiffeisena i straż pożarna, dla której ufundowano sikawkę konną i remizę. Z ich pomysłu mieszkańcy wsi zbudowali w pobliżu kościoła Dom Ludowy, który służył odtąd jako miejsce zabaw, potańcówek weselnych, przedstawień scenicznych, które zapoczątkował zespół teatralny strażaków i biblioteka. Bogaty księgozbiór zakupiono od niejakiego Józefa Bieńka, który sprawował kiedyś funkcje administracyjne we dworze w Trzebusce, a reszty dostarczył patronat powstałego właśnie Towarzystwa Szkoły Ludowej. Czytelników nie brakowało. Do najgorliwszych należeli obok księdza i nauczycieli, dla których zbudowano filie szkolne w Nienadówce Górnej i Dolnej, nowy organista - samouk ze wsi - Jakub Ożóg (mój ojciec), zapalony społecznik Marcin Śliż, pisarz gminny Stanisław Motyl i stolarz Szczepan Chorzępa.

Z opisu powyższego wiemy, gdzie biblioteka miała swoje lokum i skąd pozyskano pierwszy zbiór książek. Dom Ludowy w którym biblioteka się znajdowała pozostał już tyko na zdjęciach, a ze stu dostępnych w 1910 roku tytułów, raczej też nie zachował się ani jeden. Potwierdzeniem roku powstania biblioteki, czytelni w Nienadówce, stanu jej posiadania i osoby sprawującej nad nią pieczę, jest Sprawozdanie Krakowskiego Towarzystwa Oświaty Ludowej za rok 1909.

Również w okresie międzywojennym podjęto działania na rzecz czytelnictwa w Nienadówce. Franciszek Chorzępa w swoich wspomnieniach - Okres międzywojenny, pisał: Kiedy już skończyłem szkołę podstawową zapragnąłem uczyć się dalej ale nie pozwolono mi. Raz dlatego, że były duże koszty, a drugi raz, że potrzebne były ręce do pracy w gospodarstwie. Mimo to znajdowałem czas na dalsze szkolenia. Założyłem

z pomocą sąsiada, który studiował prawo - TSL - Towarzystwo Szkoły Ludowej i tam była biblioteka i różne wykłady, które prowadził miejscowy nauczyciel. Założyłem później Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej i przy tej organizacji, sportowe koło, zespół teatralny przy tym różne zabaw, ale do tego Towarzystwa nie wszystka młodzież należała, więc znów założyłem Koło Młodzieży Wiejskiej.

Kolejną wzmiankę o lokalizacji biblioteki mamy już z okresu po 1945 roku. Biblioteka znajdowała się w raz z jedną z sal klasowych na piętrze budynku spółdzielni mleczarskiej. Została tam być może przeniesiona po zburzeniu Domu Ludowego, jej poprzedniego lokum. W 1971 roku po wybudowaniu nowej szkoły podstawowej w Nienadówce Dolnej, w budynku mleczarni zlikwidowano klasy szkolne, a bibliotekę przeniesiono na parter w miejsce jednej z nich. Biblioteka znajduje się tam do dziś.

Kim byli bibliotekarze na przestrzeni tych lat ? Nie wiemy do końca, nie ma jako takiego spisu. Tych najwcześniejszych już poznaliśmy to: Józef Kobosowicz i kierownik szkoły Jakub Pieńczak. Brak jakichkolwiek wzmianek o okresie międzywojennym, prawie cały ten okres nienadowską szkołą zawiadywał (1920-1935) kierownik Stanisław Marczyk. Dużo mogłaby powiedzieć nam, założona przez niego i prowadzona do 1968 roku Kronika szkoły, ta jednak przepadła, w bezmyślny sposób udostępniona w niepowołane ręce.

W okresie powojennym pierwszą wspomnianą osobą, zajmującą się biblioteką w Nienadówce była Józefa Janik, nauczycielka, żona kierownika szkoły Ludwika Janika. Po niej biblioteką zajęła się Kazimiera Putyło następnie Helena Cisło. Obecnie biblioteka jest pod opieką Elżbiety Motyl.

Według danych z 2022 zawartych na stronie Polska w liczbach, we wsi Nienadówka działa jedna biblioteka publiczna, będąca filią biblioteki sokołowskiej. Biblioteka posiadała księgozbiór liczący 7 386 wolumenów. Dla porównania w 2008 roku księgozbiór biblioteki liczył, 10 107 wolumenów.

Jeżeli przyjąć rok 1884 za ten, w którym założono pierwszą czytelnię we wsi, to w 2024 roku, biblioteka publiczna w Nienadówce, może obchodzić piękną rocznicę, 140 lecie czytelnictwa. Jeżeli jednak przyjąć rok 1903, potwierdzony w Sprawozdaniu Krakowskiego Towarzystwa Oświaty Ludowej, to z rokiem 2023 mija, równie okrągła 120 rocznica. Osobiście skłaniał bym się do jubileuszu w przyszłym, 2024 roku. Bo to i jubileusz okazalszy i jeszcze jest czas, by go w godny sposób uczcić. Składając życzenia z tej okazji, czytelnikom jak i bibliotekarkom, chciałbym jak zwykle zwrócić się z prośbą o przekazanie pamiątek, zdjęć i informacji, zwłaszcza tych z dawniejszych czasów.

przyg. Bogusław Sępień

Comments: 0

Foto zmiany

Losowy album

Zostań współautorem !

Napisz do nas

Czytelnie w Nienadówce.