Edukacja 1601-1971

Stare szkoły

Szkolnictwo w Nienadówce ma długa historię w "Zapiskach Dańczaka" możemy wyczytać:
(...) Akt fundacji parafii w Nienadówce przewidywał też wynagrodzenie dla nauczycielstwa. W źródłach historycznych - ściśle mówiąc w sprawozdaniach z wizytacji parafii - jest parę wzmianek o szkole. Za czasów proboszcza ks. Vosciniusa początkowe lata wieku XVII, stan budynku szkolnego podobny był do opisanego krótko domu plebańskiego: "Domus scholas paris conditionis et commoditatis". Biskup Paweł Piasecki /r.1645/ odnotował, że clericatura czyli żakowe wypłacane jest zgodnie z przeznaczeniem: "Cleriacatura est in usu". Pod koniec XVII wieku, za czasów proboszcza ks. Kulikowskiego parafianie postawili dość wygodny budynek szkolny. "Schola erecta noviter a parochialibus Villac Nienadówka, satis commoda" (...)

Nienadówka Górna
W roku 1902 powstała szkoła w Nienadówce Górnej, nauczycielką kierującą placówką była Drezowska Maria. Szkoła znajdowała się około 200 m od

skrzyżowania z drogą na Trzebuskę (karczmarka) w stronę lasu. Nauka odbywała się do wybudowania nowej szkoły w roku 1959. Budynek starej szkoły zaadaptowano na mieszkanie dla nauczycieli. Mieszkała w niej rodzina Adamczyk, później Nędza. W późniejszym okresie przez kilka lat szkoła stała pusta. Budynek starej szkoły spłonął w latach 80-tych XXw.

Stara szkoła

Nienadówka Środkowa
"W zapiskach Dańczaka" czytamy:
(...) W kronice parafii zapisał ks. proboszcz Momidłowski, że nakłonił on gromadę do postawienia szkoły w roku 1864. Uczył w niej w miesiącach zimowych czytać, pisać i rachować, organista, a za tą pracę otrzymywał 100 zł. rocznie. (...)

Potwierdza to mniej więcej Jan Bolesław Ożóg który wspomina:

(...) Wojciech Ożóg "Gazetnik" Michał Ożóg, Stanisław Ożóg, Jakub Zdeb i Szczepan Chorzępa przyczynili się do postawienia we wsi szkoły powszechnej w roku 1870 (...)

Szkoła znajdowała się na tym placu gdzie stoi dziś murowana stara szkoła, tylko bliżej skrzyżowania. Stała ona częściowo na obecnej drodze, bo droga ta była wtedy dużo węższa. Pierwszym nauczycielem najpierw szkółki parafialnej, a później powszechnej w latach 1870-1878, był Makowski Wojciech.
Szkoła ta funkcjonowała do wybudowania tej murowanej w pobliżu kościoła w roku 1897, brak daty kiedy została ostatecznie zlikwidowana.

Budynek widoczny po prawej to budynek upadłej Kasy Stefczyka. Został on przejęty przez władze państwowe po II wojnie światowej i służył do prowadzenia nauki w jednym pomieszczeniu i mieszkanie nauczycieli. Rozmieszczenie pomieszczeń w budynku już wtedy szkolnym. Wejście do klasy i do pokoju lokatorów znajdowało się od wschodu. Od zachodu było wejście do sieni, z sieni były dwa następne, do

^{Stara szkoła}

pomieszczenia gospodarczego i następne do kuchni (drzwi na zachód), z kuchni wchodziło się do pokoju. Z sieni można też było dostać się na strych.

^{Stara szkoła murowana}

Rok 1897. Powstaje budynek szkolny z cegły, która pozostała po budowie kościoła. Stanął po wschodniej stronie szosy, Rzeszów - Sokołów Młp., poniżej starej organistówki. Połowę budynku zajmowała jedna izba lekcyjna, drugą stanowiło mieszkanie kierownika szkoły, którym był Marcin Gdula. Drugim nauczycielem który również uczył w pierwszym roku jej istnienia był Rak Jan, być może mieszkał w starej drewnianej szkole poniżej.

^{Stara szkoła murowana}

Od strony południowej nowo wybudowanej szkoły założono sad, który dotrwał ogrodzony do lat 70` XX w. W latach 50`tych szkoła posiadała też ogródek szkolny. Możemy o tym przeczytać w opracowaniu, Kiedy babcia była IV klasie .

(...) W tym miejscu, gdzie jest Ośrodek Zdrowia był ogródek szkolny. Każda klasa miała swoje zagonki i na nich uprawiała kwiaty i warzywa. (...)

Dach cały pokryty był czerwoną dachówką, od strony szosy Sokołów - Rzeszów, dachówką koloru szarego, ułożono doskonale widoczny do dziś napis "SZKOŁA".

^{Stara szkoła murowana}

Zmiany, które zaszły w tej części wsi, najlepiej jest zobaczyć na zdjęciach, pierwsze czarnobiałe zostało zrobione w latach 80tych XX wieku.

Nauczyciele i kierownicy tej placówki szkolnej to:

(Nazwiska podane w przypadkowej kolejności.)
Maria Guzenda, Emilia Grotowska, Józef Guzenda, Karol Robak, Ludwik Janik, Aniela Jabłońska, Helena Maciąg, Czesława Nowińska, Jan Jabłoński, Genowefa Mazur, Helena Kinicka (Szymonik), Genowefa Jakubowska, Julia Adamczyk (Ożóg), Władysław Korzyniowski, Anna Buczak (Ożóg), Ludwik Szczygieł, Stanisława Ożóg, Marcjanna Czajka, ks. Tomasz Walenia (1948-49), ks. Edward Stępek, ks. Wiesław Rachwał, Genowefa Pastuła, Jadwiga Mykowska, Zofia Buchalik, Jan Buchalik (kier. szkoły), Edward Gut, Janina Kołodziej, Alicja Dec, Julia Kraska, Władysław Podosek (bardzo krótko), Henryk Wiercioch, Marian Boho, Edward Jacek (uczył też w N. Górnej), Radomiła Furman (Jacek), Ryszard Furman Bronisława Koziarz, Józefa Sondej, Jadwiga Mazgaj.

W budynku mieściła się również, Szkoła Przysposobienia Rolniczego późniejsza jej nazwa to "Szkoła Rolnicza w Nienadówce" powstała ona w roku 1961. Kiedy szkoła podstawowa w 1971 roku została przeniesiona do nowo wybudowanego budynku SPR funkcjonował jeszcze przez kilka miesięcy w starym miejscu. Później i Ci uczniowie kontynuowali naukę w nowej szkole Nr 1. Działalność Szkoła Rolnicza w Nienadówce zakończyła w 1977 roku. W tym roku otwarto Szkołę Rolniczą w Sokołowie Młp. Nauka w tej szkole trwała 2 lata po szkole podstawowej.

Nauczycielami prowadzącymi zajęcia w SPR byli:

Helena Ławniczak, Bronisława Kotyla, Marian Szczepankiewicz, Eugeniusz Wilk, Maria Piękoś (szycie), Helena Mazgaj (gotowanie), Józef Bieleń, Ludwik Szczygieł.

Nienadówka Dolna

W Nienadówce Dolnej szkoła powstała w 1907 roku. Wybudowano ją w pobliżu skrzyżowania głównej drogi na Trzeboś, z drogą tzw "Simsiówką" Stała po południowej stronie rzeki. Była to trzecia działająca szkoła na terenie wsi. Pierwszą nauczycielką była pani Henryka Schlamówna. Inną odnotowaną nauczycielką była pani Irena Seńkow, która uczyła do czasu wkroczenia Niemców. Ciekawostką może być to, że była narodowości ukraińskiej. Szkoła funkcjonowała do 1971. Uczyły się tu dzieci klas początkowych. Ostatnią uczącą w niej nauczycielką była pani Genowefa Jakubowska. W budynku znajdowała się jedna dość duża klasa z dwoma oknami, w drugim mniejszym pokoiku mieszkała nauczycielka. Oba pomieszczenia oddzielał spory korytarz. Budynek był drewniany chociaż dookoła, okalał go mur wysokości około 1 metra. Zdjęcie pierwsze przedstawia budynek od strony wejścia. Na drugim zdjęciu widzimy część budynku gospodarczego, już murowanego. Kiedy szkoła zakończyła swoją działalność, a nauczycielka wyprowadziła się, w budynku działało KGW z Nienadówki Dolnej

^{Stara szkoła}

^{KGW Nienadówka D.}

Obok budynku były organizowane zabawy wiejskie. W latach 80`tych budynek we władanie przejęła młodzież ze Związku Młodzieży Wiejskiej. Budynek zwolna popadał w ruinę co raz bardziej, kiedy został ostatecznie rozebrany nie wiem. Dziś nie ma śladu tak po budynkach jak i po drzewach owocowych. Znikła również wąziutka kładka z poręczą przerzucona nad dość głęboką w tym miejscu rzeczką. Pozostał tylko pusty plac porośnięty trawą. Kilka lat w miejscu szkoły powstał plac zabaw dla dzieci.

Podręcznik szkolny

Podręcznik liczy sobie ponad 80 lat, ale jego stan musi budzić podziw. Został wydany w roku 1930. Właścicielka podręcznika udostępniła Nam go w całości. Przedstawiamy jednak tylko kilkanaście wybranych stron, z ciekawymi zadaniami w których użyto słów i pojęć dziś już nie występujących w życiu codziennym. Podręcznik służył klasom trzecim, to ciekawy materiał porównawczy dla dzisiejszych uczniów i nauczycieli. Dla zachęty jedno z zadań.

Ojciec zamówił w składzie opału 8 cetnarów węgli za 16 zł i 80 gr i 2 kosze drzewa za 1 zł 80 gr. Ile zapłacił ojciec, jeżeli za przywiezienie policzono 70 gr ?

Zdjęcia

Poniżej chciałbym zamieszczać zdjęcia z nauczycielami i uczniami, którzy pracowali i uczyli się w tych naszych nie istniejących już, starych szkołach. Zachęcam do dzielenia się nimi z innymi, przysyłając ich skany do nas.

1601

W Nienadówce wraz powstaniem parafii ufundowanej przez Annę z Pilczy i jej męża Krzysztofa Kostkę powstała szkoła parafialna. Działalność szkoły potwierdzają sprawozdania z wizytacji biskupich.

1638

W tym to roku po wizytacji biskupiej parafii w Nienadówce odnotowano:
w Nienadówce jest budynek szkolny.

1645

Wzmianka o zapłacie nauczycielowi tzw. żakowe. Do szkoły parafialnej uczęszczali synowie bogatych gospodarzy. Uczono ministrantury po łacinie, katechizmu po polsku oraz pisania,czytania i rachunków w języku ojczystym. Nadzór nad funkcjonowaniem szkoły sprawował proboszcz i patron szkolny czyli właściciel wsi.

1783

Wizytacja biskupia stwierdza brak budynku szkolnego i nauczycieli.

1864

Ks. Antoni Momidłowski wybudował nową drewnianą szkołę.

1870 - 1874

Pierwsze wzmianki po polsku z lat 1870 - 1874 w Szematyzmch Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim. są to wzmianki o szkole parafialnej w Nienadówce. Szkoła parafialna prowadzona jest przez Makowskiego Wojciecha

dokumenty: 1870-1874 (kliknij - powiększ)

1875-1877

W ciągu kolejnych trzech lat 1875-1877, szkoła prowadzona jest nadal przez Makowskiego Wojciecha, jednak jest już wymieniana jako szkoła filialna

dokumenty: 1875-1876-1877 (kliknij - powiększ)

1878-1882

Lata 1878/82 nauczycielem, w szkole jest pan Gdula Marcin. Szkoła, szkolnictwo, jakkolwiek by to nie nazwać brzmi dziwnie spoglądając na wykazy poniżej. Szkoda ze nigdzie nie można znaleźć liczby uczniów pana Gduli, w jakim wieku zaliczało się tę jednoklasówkę i czy można było ..... zostać na drugi rok :)

dokumenty: 1878-1882 (kliknij - powiększ)

1883-1885

Zmiana na posadzie nauczycielskim, w Nienadówce pojawia się Kobosowicz Józef, który obejmuje pieczę nad szkołą i uczy w latach 1883-1885, znalazłem tego potwierdzenie w dokumentach. Tak więc należy skorygować dane, które podają okres nauczania pana Kobosowicza na lata 1883 - 1888. Poprzedni nauczyciel pan Gdula uczy teraz w miejscowości Trzęsówka

dokumenty: 1883 - 1885 (kliknij - powiększ)

1886-1888

Szkoła. Nowy, stary kierownik, po kilku latach nie obecności Gdula Marcin powraca na stanowisko kierownika miejscowej jedno klasowej szkoły, ale tu zaczyna się problem błędu, jak widać pan Gdula wrócił do Nienadówki wcześniej niż ktoś to zapisał w historii szkoły.

dokumenty: 1886 - 1888 (kliknij - powiększ)

1889-1896

Kierownikiem szkoły pozostaje pan Gdula Marcin i pozostanie nim aż do roku 1901, jednak w poszczególnych latach pojawiali się i inni nauczyciele do pomocy lub na staż. Udało mi się udokumentować te zmiany w poszczególnych latach:

1889 - Pierwsza nauczycielka, panna Hanulówna Felicya.
1890 - Panią Felicye zastępuje nauczyciel Homiński Władysław.
1891 - W miejsce Homińskiego, pojawia się Kamiński Jan
1892 - Pan Kamiński Jan utrzymał się na stanowisku drugiego nauczyciela.
1893- Zmiana, pojawia się nauczycielka Sydonia Persówna.
1894 - Obsada nauczycielska Gdula Marcin i Persówna Sydonia
1895 - Pan Gdula, pozostaje jedynym nauczycielem szkoły.
1896 - Szkoła jednoklasowa, kierownikowi Gduli pomaga, Roszkiewicz Zofia.

dokumenty: 1889 - 1896 (kliknij - powiększ)

1897

Powstaje budynek obecnej starej szkoły z cegły, która pozostała po budowie kościoła. Połowę budynku zajmowała jedna izba lekcyjna, drugą stanowiło mieszkanie kierownika szkoły, którym był Marcin Gdula. Ciekawe gdzie mieszkał drugi z nauczycieli, którym w tym roku był Rak Jan.

dokument: 1897 (kliknij - powiększ)

1898

Nauczyciel Marcin Gdula uczy sam w jednoklasowej szkole.

dokument: 1898 (kliknij - powiększ)

1899

Do nauczyciela Marcina Gduli, dołączył nauczyciel Wietki Walery

dokument: 1899 (kliknij - powiększ)

1900

Na przełomie wieków szkoła nadal jednoklasowa, głównym nauczycielem Gdula Marcin pomagają Wietki Walery i Ziemiańska Helena. Małą ciekawostką którą pozostawiam bez komentarza,może być fakt że na Trzebosi w tym czasie jest już szkoła dwuklasowa

dokument: 1900 (kliknij - powiększ)

1901

To ostatni rok pana Marcina Gduli w Nienadowskiej szkole, w tym czasie pomagają mu dwie nauczycielki, Ziemiańska Helena i Drezowska Marya.

dokument: 1901 (kliknij - powiększ)

1902

Szkołę w Nienadówce obejmuje nowy kierownik, Jakub Pieńczak będzie piastował ten urząd przez 21 lat nieprzerwanie. W roku 1902 pomaga mu pani, Ziemiańska Helena. W tym też roku powstała szkoła w Nienadówce Górnej, gdzie nauczycielem kierującym była Drezowska Maria. Obydwie szkoły są szkołami jedno klasowymi.

dokument: 1902 (kliknij - powiększ)

1903

Szkoły nadal jedno klasowe w Nienadówce uczy Jakób Pieńczak oraz pani Bukalanka Anna, szkołą w Nienadówce Górnej zarządza nowy nauczyciel Wietki Walery.

dokument: 1903 (kliknij - powiększ)

1904

Do duetu Jakub Pieńczak, Bukalanka Anna dołącza Łysakówna Helena. W Nienadówce Górnej bez zmian czyli pozostaje Wietki Walery, obydwie szkoły to szkoły jednoklasowe.

dokument: 1904 (kliknij - powiększ)

1905

Szkoła w Nienadówce Środkowej została szkołą dwuklasową, a do Jakuba Pieńczaka i Bukalanki (Bukała) Anny dołączył Wietki Walery, który uczył ostatnie dwa lata w Nienadówce Górnej. Zastąpiła go tam nauczycielka Niemcewicz Helena

dokument: 1905 (kliknij - powiększ)

1906

W Nienadówce Środkowej, szkoła dwuklasowa, a jej nauczycielami są, Pieńczak Jakób, Wietki Walery i Anna Bukulanka (Bukała), w Nienadówce Górnej w jednoklasówce uczy Niemcewicz Helena.

dokument: 1906 (kliknij - powiększ)

1907

W Nienadówce Dolnej szkoła powstała w 1907 roku i jest to to trzecia szkoła na terenie wsi, no cóż odległości robiły swoje, wieś w sumie dość rozległa, około 9 km z jednego końca na drugi, nie mówiąc o Porębach. Wracając do nauczycieli, to w Nienadówce Środkowej mamy pana Pieńczaka Jakóba i pannę Bukulankę Annę w Nienadówce Dolnej pracę zaczęła Henryka Schlamówna, a w Nienadówce Górnej z uczniami zmaga się pani Niemcewicz Helena. W Nienadówce W Górnej i Dolnej to szkoły jednoklasowe w Nienadówce Środkowej dwuklasowa.

dokument: 1907 (kliknij - powiększ)

1908

Jest to rok zmiany w Nienadówce Górnej, poprzednią nauczycielkę Niemcewicz Helenę zastąpił nauczyciel Posłuszny Józef. Pozostałe dwie szkoły bez zmiany, w Nienadówce Dolnej uczy Henryka Schlamówna, a W Nienadówce Środkowej Pieńczak Jakób i panna Bukulanka (Bukała) Anna

dokument: 1908 (kliknij - powiększ)

1909

Nienadówka Środkowa uczy Pieńczak Jakób i Bukulanka (Bukała) Anna. Na posadzie nauczyciela w Nienadówce Górnej pana Posłusznego zastępuje nauczycielka, tym razem jest to panna Brykajłówna Julia. W Nienadówce Dolnej uczy Schlamówna Henryka.

dokument: 1909 (kliknij - powiększ)

1910

W Nienadówce Środkowej w szkole dwuklasowej nauczycielami są, Pieńczak Jakób i Bukulanka (Bukała) Anna. w Nienadówce Górnej nauczycielka, panna Brykajłówna Julia. W Nienadowce Dolnej uczy Schlamówna Henryka.

dokument: 1910 (kliknij - powiększ)

1911

Nienadowska Środkowa, szkoła główna czyli dwuklasówka nadal prowadzona jest przez duet Jakób Pieńczak i Anna Bukulanka (Bukała), w Nienadówce Górnej uczy Demkowicz Olimpia a Nienadówcew Dolnej od kilku lat naucza panna Schlamówna Henryka.

dokument: 1911 (kliknij - powiększ)

1912

Od początku powstania szkoły nauczycielką w Nienadówce Dolnej jest Henryka Schlamówna. Dwuklasówkę w Nienadówce Środkowej prowadzą - kierownik, Pieńczak Jakób, i Bukulanka (Bukała) Anna w tym rku dołączyła donich Demkowicz Olimpia. W Nienadówce Górnej, jednoklasówkę prowadzi Klakla Henryk.

dokument: 1912 (kliknij - powiększ)

1913

Jak podaje Szematyzm na ten rok, w Nienadówce Górnej uczy nadal Klakla Henryk, w Nienadówce Dolnej zmiana, pannę Schlamównę zastępuje Demkowicz Olimpia, szkoła główna, dwuklasowa w Nienadówce środkowej, kierownikiem jest Pieńczak Jakób, nauczycielami Bukulanka Anna i Marczyk Stanisław.

dokument: 1913 (kliknij - powiększ)

1914

W dwuklasowej szkole w Nienadówce Środkowej uczą, Pieńczak Jakób, Bukalanka (Bukała) Anna i Marczyk Stanisław. zmiana na stanowisku nauczyciela w Nienadówce Dolnej, uczy tu teraz Tatarczuch Aleksander. W Nienadówce Górnej bez zmian, nauczycielem jest Klakla Henryk

dokument: 1914 (kliknij - powiększ)

1918

W Nienadówce powstała Rada Szkolna Miejscowa. Nauczyciele wszystkich trzech szkół z Nienadówki Górnej, Środkowej i Dolnej zostali jej członkami.

1924

Spis powszechny nauczycieli i szkół. Opisane są trzy szkoły w Nienadówce, ilość klas, jakie budynki (drewniane,murowane) no i ile mórg przy szkole

1925

4 listopada na wniosek przewodniczącego ks. Ludwika Bukały, Rada Szkolna Miejscowa zaproponowała szkołom w Nienadówce nadać numery, bądź imiona.

- Nienadówka Środkowa – nr 1 lub Henryka Sienkiewicza.
- Nienadówka Górna – nr 2 lub Marii Konopnickiej.
- Nienadówka Dolna – nr 3 lub Jana Kochanowskiego.

1930

Ten rok to data umowna, w latach trzydziestych z powodu reformy szkolnej zlikwidowano szkoły w Nienadówce Dolnej i Górnej. Uczniowie uczęszczali do szkół w Nienadówce Środkowej i Trzebusce.

1939

Rok rozpoczęcia okresu wojennego. W czasie II wojny światowej w budynku szkoły kwaterowało wojsko niemieckie i był magazyn zboża. Do nauki wynajmowano pomieszczenia w budynku Spóldzielni Mleczarskiej i u prywatnych gospodarzy. Niemcy ograniczyli naukę języka polskiego, oraz zakazali nauczania historii i geografii. Okupant wydawał broszurę Ster, z której nauczyciele uczyli uczniów. Prowadzono też lekcje języka niemieckiego.

1943

Na terenie Nienadówki zorganizowano tajne nauczanie w zakresie siódmej klasowej szkoły powszechnej i szkoły średniej. Nauczycielami byli Jan Nowiński, Józef Guzenda, Ludwik Janik, Jan Bolesław Ożóg i inni. Egzamin z zakresu klasy VII odbył się 29 maja 1943 roku. Egzamin maturalny odbył się 20 czerwca 1943 roku, uczestniczyło w nim 18 osób.

Tajne nauczanie (okupacja)

1946/47

W latach 1946 i 1947 szkoła w Nienadówce Górnej nr.2 i szkoła w Nienadówce Dolnej nr.3, były filiami szkoły nr.1 im. Henryka Sienkiewicza, w Nienadówce Środkowej.

1957

Zapadła decyzja o budowie w Nienadówce dwóch nowych, murowanych szkół.

^{Nienadówka Górna}

^{Nienadówka Środkowa}

1959

Część uczniów ze szkoły w Nienadówce Środkowej odeszło do nowo powstałej Szkoły Podstawowej Nr 2 w Nienadówce Górnej. Jej pierwszym kierownikiem został Ludwik Szczygieł.

1971

17 stycznia 1971 roku oddano do użytku nowy budynek Szkoły Podstawowej Nr 1 Nienadówce Dolnej jej kierownikiem został Ludwik Janik.

Przedstawiam kierownictwo placówek z przed definitywnego podziału.

- 1870-1878 - Wojciech Makowski /szk. parafialna/
- 1878-1882 - Marcin Gdula /szk. pospolita/
- 1883-1885 - Józef Kobosowicz /szk. pospolita/
- 1886-1901 - Marcin Gdula /szk. pospolita/
- 1901-1922 - Jakub Pieńczak /szk. pospolita/
- 1922-1936 - Stanisław Marczyk /szk. powszechna/
- 1936-1938 - (p.o.) Leonia Mossoczy
- 1938-1939 - Karol Robak
- 1939-1944 - Alfred Orlicz
- 1945-1950 - Karol Robak
- 1950-1954 - Anna Buczak
- 1954-1955 - Jan Ochalik
- 1955-1974 - Ludwik Janik (od 1 IX 1972 roku funkcja "kierownik szkoły" została przemianowana na "dyrektor szkoły"

Uczniami szkoły między innymi byli:

Kazimierz Grotowski - prof. fizyki na U J w Krakowie i Uniwersytecie Cambridge
Jerzy Grotowski - twórca Teatru Laboratorium
Jan Bolesław Ożóg - epik i poeta

opr. Bogusław Stępień

Write a comment

Comments: 0

Foto zmiany

Losowy album

Zostań współautorem !

Napisz do nas

Edukacja 1601-1971