Dalej na kartach tej książeczki znajdujemy zeznania świadka, jednego z nielicznych, którzy przebywali w trzebuskim obozie. Michał Sobień, żołnierz AK z Jarosławia, więziony był
przez cały wrzesień 1944 r. Wespół z nim trzymano 18 mężczyzn. Byli wśród nich Rosjanie, żołnierz niemiecki z SS Galizien, jeden Azerbejdżanin. Trzy razy dziennie otrzymywali
pożywienie: herbatę z gałęzi, zupę i kawałek chleba. Na przesłuchaniach zarzucano im współpracę z Niemcami, sabotaż, wystąpienie z bronią w ręku przeciwko ustrojowi.
11 maja 1990 r., rozpoczęto w lesie turzańskim prace ekshumacyjne, w trakcie których wydobyto zwłoki 17 osób, w 11 przypadkach śmierć ofiar nastąpiła wskutek strzału w tył głowy,
a w 5 zaś nie odnaleziono symptomów użycia broni palnej. Jeden przypadek uniemożliwiał stwierdzenie przyczyny zgonu.
Dalsza penetracja lasu turzańskiego okazała się bezowocna mimo intensywnego kopania, wierceń geologicznych, użycia sprzętu do badań kryminalistycznych, typu „MORA”. Prokurator
Solarewicz prezentuje następnie swoje zabiegi o uzyskanie dostępu do centralnego Archiwum Państwowego w Kijowie, gdzie w dziale S 3833 znajdują się materiały dotyczące obozu w
Trzebusce o objętości 50 stron maszynopisu. Odpowiedzi od władz ukraińskich nie otrzymano. Niepowodzeniem zakończyły się też próby dotarcia do materiałów archiwalnych, które
prezydent Rosji Borys Jelcyn przekazał 20 X 1992 r. Lechowi Wałęsie, jak też wgląd do Państwowej Służby Archiwalnej Rosji. Pozostało liczyć na świadków i źródła krajowe. W
zakończeniu publikacji prokurator Solarewicz podaje adres i telefon Okręgowej Komisji BZPNP w Rzeszowie, gdzie mogą zgłaszać się świadkowie wydarzeń sprzed pół wieku w Trzebusce i
Turzy.
Całość uzupełniają ilustracje szkieletów wydobytych podczas prac ekshumacyjnych, plan sytuacyjny obozu oraz zdjęcia z poprzednich uroczystości. Kolorowa okładka przedstawia grób i
pomnik z krzyżami w tle w turzańskim lesie.
Pozycję "Obóz NKWD Trzebuska 1944 r." wydano staraniem Towarzystwa Miłośników Ziemi Sokołowskiej, druk wykonała Poligrafia Wyższego Seminarium Duchownego w Rzeszowie.
Edward Winiarski
Hanna Solarewicz „Obóz NKWD Trzebuska 1944 r.” Rzeszów, 1996.
|
