LP Opis losów Początek Koniec Kraj Woj/Oblast Pow. Miej. r m d r m d 1 Areszt 1939 09 17             Trembowla 2 Obóz 1940 07 15       Ukraińska SRR Dniepropietrowska   Krzywy Róg 3 Obóz             Rosyjska FSRR Komi RA   Siewżełdorłag 4 Obóz             Rosyjska FSRR Iwanowska   Juża 5 Anders 1941 09 02       Rosyjska FSRR     Buzułuk

Marcin Cisło jak wielu jego towarzyszy z radzieckiej niewoli znalazł się w tworzonej przez gen. Andersa na terytorium radzieckim, jednostek Wojska Polskiego. Wojsko to zostało jak wiemy wyprowadzone przez Andersa, na bliski wschód i walczyło m.in. pod Monte Casino

Marcin Cisło, był żołnierzem pododdziału piechoty - 6 Lwowskiej Brygady Piechoty Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Stopień wojskowy - starszy strzelec Zbyt mało mamy wiadomości gdzie walczył, i gdzie zginął, znając jednak datę jego śmierci i dzięki informacjom zawartym na stronie - Przystanek Historia, możemy prześledzić szlak bojowy 6 Lwowskiej Brygady Piechoty Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, której był żołnierzem. Na stronie - Przystanek Historia - czytamy m.in: Szlak bojowy W ostatniej dekadzie marca 1944 r. 6. Lwowska Brygada Piechoty została przerzucona nad rzekę Sangro. Tam 17. Batalion po zajęciu wyznaczonego odcinka frontu przeprowadzał rozpoznanie, chociaż był atakowany przez niemieckie lotnictwo i artylerię. W dniach 27–28 kwietnia 1944 r. brygada została przesunięta na odcinek Monte Castellone, rozpoczynając przygotowania do walk o Monte Cassino. Na początku maja bataliony brygady przydzielono do odwodu dowódcy 5. Kresowej Dywizji Piechoty i 2. Korpusu Polskiego, a ppłk Nowina-Sawickiemu podporządkowano m.in. 15. Pułk Ułanów Poznańskich i Pułk Ułanów Karpackich. Lwowska brygada miała ubezpieczać natarcie głównych sił 5. Kresowej Dywizji Piechoty. Nocą z 11 na 12 maja 1944 r. oddziały 2. Korpusu Polskiego rozpoczęły pierwszy atak na masyw górski Monte Cassino. Zadaniem lwowskich batalionów było zajęcie ważnych wzgórz: Widmo i San Angelo. Pierwsze z nich 12 maja zajął 18. Batalion – po odparciu co najmniej trzech niemieckich kontrataków, ale kosztem wysokich strat. Po odrzuceniu czwartego natarcia batalion wycofano na odpoczynek. 13 maja do akcji wszedł 16. Batalion, który w nocy z 16 na 17 maja zaatakował wzgórze Widmo i opanował je w ciągu dnia. W godzinach wieczornych 17 maja lwowskie bataliony zajęły wzgórze San Angelo, a 18. Batalion likwidował niemieckie punkty oporu na wzgórzu Widmo. 19 maja 1944 r. 16. i 17. Batalion wycofano z linii frontu na odpoczynek. Natomiast 18. Batalion w dniach 19–21 maja prowadził działania bojowe w kierunku miejscowości Piedimonte. 25 maja również odszedł na odpoczynek. W czasie walk o Monte Cassino dowództwo brygady prowadziło działania obronne pułkami ułańskimi. Od 12 maja 1944 r. pułki te pozorowały działania zaczepne. 17 maja wydzieleni żołnierze z 15. Pułku Ułanów Poznańskich brali udział w natarciu na wzgórze San Angelo, a dwa dni później powrócili do brygady. W ostatnich dniach maja pułki ułańskie prowadziły walki o Passo Corno, które zostało zajęte.

Nierozpoznana uroczystość w 6 Lwowskiej Brygadzie Piechoty. Widoczny m.in. Płk Witold Nowina-Sawicki (na pierwszym planie, w środku), 1944-1946 r. Fot. ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego

Do 17 czerwca 1944 r. 6. Lwowska Brygada Piechoty odpoczywała i szkoliła uzupełnienia. Później wzięła udział w walkach o Ankonę. Pod koniec czerwca lwowskie bataliony zajęły pozycję nad rzeką Chienti, a następnie ruszyły w kierunku rzeki Musone, zajmując 6 lipca Montoro po odparciu czterech niemieckich kontrataków. W następnych dniach lipca jednostki brygady zajmowały kolejne miejscowości. 17 lipca brygada otrzymała rozkaz dotarcia do Morza Adriatyckiego i zamknięcia okrążenia wokół Ankony. Po opanowaniu Paterno di Ancona wywiązała się z zadania. Pod koniec pierwszej dekady sierpnia 1944 r. brygadę skierowano do rejonu Madonna della Rose – Santa Lucia, aby odeprzeć wojska niemieckie z linii frontu na rzece Cesano, co ostatecznie się udało w nocy z 16 na 17 sierpnia. W drugiej połowie sierpnia lwowskie bataliony zajmowały kolejne włoskie miejscowości, docierając do rejonu rzeki Foglia, gdzie uchwyciły przyczółek na drugim brzegu. 1 września jedna z brygad 3. Dywizji Strzelców Karpackich przejęła stanowiska od lwowskiej brygady, która przeszła na odpoczynek w rejon Porto Sant’Elpidio. Tam brygadę opuściło wielu doświadczonych żołnierzy, którzy zasilili nowo utworzoną jednostkę 5. Kresowej Dywizji Piechoty – 4. Wołyńską Brygadę Piechoty. Dzień w którym poległ Marcin Cisło - 19 sierpnia 1944r., mówi nam, że ten walczył pod Monte Casino (11 na 12 maja 1944 r.), w walkach pod Loreto (1–8 lipca 1944r.), jak i w późniejszych walkach o Ankonę (17-18 lipca 1944 r.) Ostatnie walki, w których mógł brać udział Marcin Cisło, toczyły się tuż przed jego smiercią. Pierwsza dekada sierpnia, kontratakujące wojska niemieckie i próba ich odparcia z linii frontu na rzece Cesano, ostatecznie udało się to w nocy z 16 na 17 sierpnia. Starszy strzelec Marcin Cisło właśnie tam zakończył swój szlak bojowy, zginął w walkach nad rzeką Cesano, bądź też zmarł w wyniku wcześniejszych walk i odniesionych ran. Starszy strzelec Marcin Cisło, rodem z Nienadówki, spoczął we włoskiej ziemi na cmentarzu w Loreto.

Dzięki pani Halinie Kołodziej ze Stobiernej, wnuczce naszego bohatera z kościelnej tablicy, możemy uzupełnić wspomnienie o Nim, nowymi faktami jak i zdjeciami za co szczególnie dziękuję.

W zebranych dokumentach natknąłem sie na wypracowanie szkolne uczennicy kl. VII Małgorzaty Motyl z Nienadówki. Wypracowanie w formie wywiadu pozwala przedstawić jako braci dwie osoby o nazwisku Cisło. Osoby te odnajdujemy na tablicy poświęconej ofiarom II wojny światowej. Jedną z nich jest opisany powyżej Marcin, drugim - Józef Cisło.

opr: Bogusław Stepień