Stara lokomotywa parowa wiezie nas do miasta Dęblina. Z Dęblina wyruszamy o godz. 2030 w kierunku Bąkowca, zatrzymujemy się tam do godz. 1 w nocy. Jest poniedziałek 13
sierpnia, w końcu wsiadamy do drugiego pociągu, tym razem elektrycznego, który przenosi nas do miejscowości Marciszów. To nasz ostatni przystanek przed Kamienną Górą. Ostatnie
dziesięć kilometrów podróżujemy autobusem, a o godz. 1130, jesteśmy w domu u mojej kuzynki Sabiny. Zostajemy tam do soboty 18 sierpnia.
♦ ♦
♦
Dla mnie to okazja do poznania Kamiennej Góry. Miasto liczy około 25 000 mieszkańców i jest dość stare. Wygląda na to, że obecnie przeżywa głęboką przemianę. Świadczy o tym rozwój
terenów wokół jeziora i istniejący przemysł. Z rozmowy z mieszkańcem Kamiennej Góry wynika, że duży "priorytetowy obszar miejski" znajduje się w pobliżu jeziora. Budowa mieszkań i
wszystko co się tu dzieje, powinno doprowadzić do zwiększenia liczby mieszkańców o 10-15 000 w latach 80-tych. Kamienna Góra posiada przemysł włókienniczy, który zajmuje duże
miejsce. Mój kuzyn Mietek pracuje również w tym sektorze, jest kierownikiem sprzedaży w państwowym sklepie odzieżowym. Środki komunikacji są tu dobrze zorganizowane i wydajne. Do
dyspozycji podróżnych jest stacja kolejowa, a także dworzec autobusowy, komunikacja z innymi miastami jest łatwa, wiele autobusów kursuje bardzo regularnie.
Pojechałem z Mietkiem, Jacquiem i moim ojcem na targ, wielu ogrodników sprzedaje tu swoje produkty z wozu ciągniętego przez jeden lub dwa konie. Wybór towarów nie jest zbyt
zróżnicowany, ale najważniejsze, że jest ! Widząc kuzynkę Sabinę w kolejce do sklepu mięsnego lub w innych sklepach po zakupy, był to widok dość zaskakujący dla Francuza. Zjawisko
to występuje w większości miast w Polsce, niektóre towary, takie jak olej, są bardzo drogie. Banany można kupić tylko przez krótki okres w roku.
W Kamiennej Górze spotkałem się też z czymś co mnie bardzo zdziwiło ! Napotkałem grupę więźniów, nadzorowanych przez strażnika, uzbrojonego w karabin maszynowy, grupa ta pracowała
przy remoncie chodnika. Prawdą jest, że bezrobocie w tym kraju nie istnieje, kryzys siły roboczej zaczął być tu odczuwalny, dlatego, by spróbować przezwyciężyć ten kryzys, polskie
władze wykorzystują do prac również więźniów.
Zwiedzając kościoły w Kamiennej Górze i w dwóch innych kościołów w Krzeszowie potwierdziło wielkie przywiązanie Polaków do wiary i Kościoła katolickiego. Budynki sakralne są w
dobrym stanie na zewnątrz i wewnątrz. Wystrój artystyczny widziany w tych świętych miejscach jest bardzo bogate, czystość jest tu również bardzo ważna. Francuskie kościoły są
bardziej opuszczone.
Zwiedzając miasto z Mietkiem, dowiedziałem się, że podczas II wojny światowej powstał tu nazistowski obóz koncentracyjny. Znaczna część polskich oficerów została w nim
internowana. Hitlerowcy, aby zaspokoić swoje sadystyczne pragnienia, zabawili się męczeniem tych oficerów, a następnie ich eksterminacją i zakopaniem w ziemi, gdzieś w połowie
wzgórza, w pobliżu starego obozu. Kiedy Rosjanie wyzwolili miasto, ówczesne władze nakazały nazistowskim jeńcom wojennym odkopać oficerów, by odpowiednio ich pochować. Następnie,
w tym samym miejscu na wzgórzu, polacy zbudowali pomnik chwały męczeńskiej śmierci oficerów.
W piątek rano Zbyszek towarzyszył nam do Wałbrzycha, aby wymienić kupony walutowe. Wtedy zdałem sobie sprawę z istnienia trzech oficjalnych rynków wymiany i czarnego rynku. Tak
więc za jednego dolara Narodowy Bank daje 19 złotych. Za tę samą kwotę biuro podróży „Orbis” wymienia 33 złote 20 centów i P.K.O.⁶ dolar o wartości 60 złotych. Cena dolara na
czarnym rynku wynosi 80 złotych, a czasem więcej!
W piątek rano pojechaliśmy do Wałbrzycha, by wymienić kupony walutowe, towarzyszył nam Zbyszek. Wtedy zdałem sobie sprawę z istnienia tu trzech oficjalnych rynków wymiany
pieniądza i dodatkowo czarnego rynku. Za jednego dolara Narodowy Bank daje 19 złotych, za tę samą kwotę, biuro podróży "Orbis" daje 33 złote 20 groszy, a w PKO dolar ma wartość 60
złotych. Cena dolara na czarnym rynku wynosi 80 złotych, czasem i więcej !
W PKO możemy również kupować towary z Zachodu i płacić we frankach lub dolarach amerykańskich, paczka niebieskich francuskich Gauloises kosztowała tu w 1973 r., 1,10 franków, cena
we Francji w tym samym okresie wynosiła 1,70 franków. Podczas podróży na trasie Kamienna Góra - Wałbrzych i powrotnej, podziwiałem region, w którym mieszka moja kuzynka i jej
rodzina. Jest on przemysłowy, ale mocno zalesiony i górzysty. Oprócz zakładów włókienniczych buduje się też wiele kopalń węgla. Zelektryfikowana kolej jest wykorzystywana jako
środek transportu tych surowców.
♦ ♦
♦
Podczas naszego pobytu u Sabiny poznałem jej siostrę Albinę (która jest również moją kuzynką) i jej dwóch synów, Wiesława i Andrzeja, którzy mieszkają w tym samym budynku. W tym
samym czasie przyszedł do nas brat mojego kuzyna Mietka, który też mieszka w Kamiennej Górze.
Bardzo żałuję, że nie mogłem rozmawiać z najmłodszym synem Sabiny, Jurek (po francusku Georges). Był na obozie letnim i nie miał okazji nas poznać. Doceniam ciepłe przyjęcie
Sabiny, domyślam się, że nasz krótki pobyt musiał ją drogo kosztować, tak finansowo i fizycznie ! Sabina dołożyła wszelkich starań, abyśmy czuli się jak u siebie w domu, posiłki,
którymi nas raczyła, zawsze były bardzo doceniane i chwalone przez nas wszystkich, a zwłaszcza przeze mnie. Sabina zapewniała napoje dobrej jakości, służyła nam najlepszymi winami
(a dla mnie kawą). Zawsze myślała o podaniu mi mojego ulubionego eliksiru: kawy. Nasze łóżka były wygodne i przyjemne się nam spało.
Mimo że miała dużo pracy, zawsze pilnowała, aby wnętrze jej domu nie zostało zaniedbane. Jej winą może być martwienie się o dobro innych, bardziej niż o własne. Prowadziliśmy ze
sobą długie i ciekawe rozmowy, to kobieta, z którą przyjemnie jest przebywać. Jej mąż jest bardzo spokojnym i powściągliwym mężczyzną. To doświadczona osoba, z którą można
wymieniać swoje poglądy, stara się zrozumieć swojego rozmówcę. Szybko zdobył moje zaufanie ! On także zapewnił nam dobre samopoczucie, podczas gdy Sabina przygotowywała posiłki,
towarzyszył nam w wyjściach do miasta i w załatwianiu różnych spraw.
To szczególnie dzięki niemu poznałem jego miasto i okolicę !
Grażyna też miała zasługi, bardzo pomagała matce podczas naszej obecności. Sabina powiedziała mi również, że jej córka pomagała przygotować mieszkanie na naszą wizytę, Grażyna
odmalowała kuchnię ! Czy na pewno była zadowolona z naszego przybycia ? Grażyna jest młodą dziewczyną około dwudziestki, grzeczną, powściągliwą i jak sądzę, bardzo pilną. Jest
ładna. Ona jest jedną z kuzynów, którą kocham najbardziej !
Jej brat, Zbyszek, jest młodym mężczyzną w wieku około 17 lat. Bardzo szczęśliwy i inteligentny, mówi łatwo i sprawia wrażenie kochających młode dziewczyny. On jest czarodziejem,
dość często żartuje. Warunki życia Albiny i jej synów są bardziej skromne niż warunki życia jej siostry. Po pierwsze, Albina mieszka w jednym pokoju, który dzieli z dwójką dzieci.
Chciała też ugościć mnie choć kilka chwil w domu, symbolicznie zapraszając na kawę. Kawa przyjaźni ! Widziałem ją tylko przez kilka godzin, pracowała, ale poprosiła o dzień wolny
na spotkanie z nami.
♦ ♦
♦
Wreszcie, w sobotę, 18 sierpnia, przyszedł czas na opuszczenie Kamiennej Góry i części mojej rodziny.
Wcześnie rano, około 330, wszyscy na nogach. Czekamy, na samochód, który nas zabierze, bez skutku ! Ostatecznie wyjeżdżamy tym słynnym samochodem około 630.
Kierowcą jest przyjacielem mojego kuzyna, zawiezie nas do Nienadówki. Jedziemy przez Oświęcim - Auschwitz i Kraków.
Rozstajemy się więc z moim kuzynem Mietkiem, z oczami pełnymi łez i z żalu, Zbyszek jest smutny, widząc nas odjeżdżających. Grażyna i Sabina postanowiły towarzyszyć nam do celu.
Podróż odbywamy niewygodnym samochodem w dość złym stanie. Raz Sabina, raz Grażyna musiały jechać na tyle samochodu, przeznaczonego do przewozu towarów. Przejechały w tych
warunkach ok. 700 km Po raz kolejny poznajemy polską sieć drogową i po raz pierwszy autostradę, która zbudowana została przed wojną przez Niemców. Około 1230, wjeżdżamy
do Oświęcimia, straszne miejsce z powodu z znajdującego się tam nazistowskiego obozu zagłady. Samochód zostawiamy na obozowym parkingu. Kilka samochodów i autokarów
zarejestrowanych we Francji jest tu już zaparkowanych. Ledwie wychodzę z samochodu, zatrzymuje mnie Polak, który oferuje mi 1600 złotych za 20 dolarów. Targ został przybity !
Następnie udajemy się do obozowej restauracji na posiłek.
Trzy kwadranse później zaczynamy wizytę obozu.
♦ ♦
♦
Oświęcim, znany jako AUSCHWITZ w języku niemieckim, jest największym i najbardziej "słynnym" obozem koncentracyjnym w Europie. Blisko niego, znajduje się kolejny obóz, Brzezinka,
po niemiecku BIRKENAU.
Auschwitz był ostatnim miejscem dla co najmniej czterech milionów ludzi eksterminowanych tu przez hitlerowców, S.S. Pierwotnie obóz był koszarami polskiej kawalerii. Podczas
okupacji Polski, Niemcy przejęli koszary w celu eksterminacji i eliminacji Żydów i Słowian z Europy. Wkrótce znaleźli się tam ludzie i innych narodowości. W sumie eksterminowano
tam obywateli z 27 krajów.
Po zakończeniu działań wojennych, polskie władze uczyniły ten obóz, muzeum. Jego zwiedzanie poprzedza projekcja filmu skonfiskowanego nazistom podczas wyzwolenia obozu przez Armię
Czerwoną. Komentarze są niestety sporządzone w języku rosyjskim; ale nie trzeba rozumieć słów, aby zdać sobie sprawę z okrucieństw popełnianych przez SS. Tysiące osób, które
pozostały i zginęły w tym zamknięciu, wyglądały bardziej jak szkielety pokryte przezroczystą skórą, niż istoty ludzkie. Film pokazuje, jak naziści przystąpili do usuwania
zagazowanych ciał, które nie mogły iść do krematorium, z braku czasu i pieców. SS wyznaczyło kilku więźniów do wykopania ogromnego grobu masowego i pochowania w nich setek ciał,
wszystkich nagich.. Kiedy SS widziało, że niektórzy więźniowie nie wystarczająco szybko, kopią doły, kopali ich mocno w plecy, a ten nieszczęsny wpadał do dołu i żywy był chowany
wraz trupami.
Potwierdził to mój wujek Michał Cisek, cudownie ocalały
z tego przeklętego obozu.
Po zakończeniu projekcji filmu, zaczęliśmy zwiedzanie. Moja kuzynka Sabina znalazła przewodnika, który wydawał mi się bardzo dobrze poinformowany o historii tego obozu. Budynki
dawnych koszar Kawalerii nie były wystarczające, Niemcy podnieśli istniejące bloki o jedno piętro i wybudowali inne z piwnicami. Wnętrze obozu obejmuje 28 bloków plus jeden
budynek obsługujący kuchnie i drugi do prania. Wszystkie bloki nie są przeznaczone do zwiedzania, jednak te, które są, są bardzo interesujące.
Zatem w jednym bloku przechowywanych jest siedem ton włosów - na pewno na wieczność. W innych widzimy, tysiące par butów, ubrań, walizek, na których są wpisane imiona i nazwiska
oraz adresy.
W każdym korytarzu tysiące zdjęć więźniów, oprawionych i przymocowanych do ścian. Fotografie te są powiększeniami zdjęć tożsamości znalezionych w archiwach obozowych z wymienionym
nazwiskiem każdego zatrzymanego. Niestety, nie udało się odnaleźć zdjęć wszystkich deportowanych. Widziałem członków rodziny zatrzymanych, którzy patrzą na te portrety, którzy
zostali tu eksterminowani. Od czasu do czasu ktoś wiesza kwiatek na zdjęciu męczennika, którego rozpoznała rodzina.
Blok 11 jest najbardziej złowrogim budynkiem. Nazywa się "fabryka śmierci". To właśnie tam deportowani zostali zamykani w celach w celu zagazowania. Komórka nr 18 była celą ojca
Maksymiliana Kolbego, który oddał życie w zamian za ojca rodziny. Wkrótce blok 11 już nie wystarczał, S.S powiększyło swoją "fabrykę śmierci", o blok 10.
Pomiędzy tymi dwoma blokami, obecnie (w 1973 r.) znajduje się Pomnik Chwały Męczenników Auschwitz.
To tutaj pewnego dnia w 1970 r., Kanclerz Willy Brant miał odwagę uklęknąć przed pomnikiem, by domagać się pojednania niemiecko - polskiego. Wiedząc, że przyjechałem z Francji,
polski przewodnik powiedział mi tę historię:
"Generał de Gaulle, podczas swojej oficjalnej podróży do Polski w 1967 r., odwiedził też i obóz w Oświęcimiu. Był jedyną zagraniczną głową państwa, która pomimo podeszłego
wieku odmówiła wjazdu do obozu samochodem. Wszedł do środka pieszo i tak zwiedził całe muzeum. Uświadomiłem sobie ten gest, który głęboko poruszył władze i ludność polską
!"
W bloku 11 znajdują się także lochy. Wysokie, miały 90 cm długości i 90 cm szerokości mieściły czterech więźniów, którzy zostali skazani na pobyt w nich na całą noc w tych
strasznych warunkach. Nieszczęśnik nie mógł przetrwać tam długo. Jednak jeden internowany przetrzymał tam pobyt przez siedem miesięcy. Opracował system otwierania od wewnątrz, a
następnie zamykania od zewnątrz, kratki i ciężkich żelaznych drzwi. Tak więc, po zamknięciu go przez SS, wychodził co noc i ukrywał się, a następnie powracał na krótko przed
przybyciem strażników rano. Naziści byli zaskoczeni, widząc tego człowieka, który pozostawał tam tak długo i był w stosunkowo "dobrej" formie. Nie potrafili wyjaśnić tajemnicy
tego przetrwania. Postanowili zamknąć go ponownie, ale tym razem go zamurować. Taki był tragiczny jego koniec !
W bloku 40 za obozem znajduje się słynne krematorium.
Po przybyciu więźnia, naziści tatuowali każdemu zatrzymanemu numer rejestracyjny. Nikt nie był zwolniony z tatuażu, od najstarszych do niemowląt. Tatuaż wykonywano na lewym
ramieniu, małym dzieciom "grawerowano" dwie pierwsze cyfry na lewym pośladku, a pozostałe trzy na prawym ! Potwierdził mi to wujek Michał Cisek, który sam nosi numer na ramieniu 59.519.
W rzeczywistości obóz w Oświęcimiu, który pokrótce opisałem, jest tylko pierwszą częścią całego obozu koncentracyjnego Auschwitz, a także częścią najmniejszą. To obóz Auschwitz
I
Trzy kilometry dalej znajduje się obóz Auschwitz II o powierzchni kilkudziesięciu hektarów. Można go porównać do rozmiarów zwykłego „Chambertrand” w Sens. nazywa się Brzezinka po
niemiecku Birkenau.
Auschwitz II został zbudowany w całości podczas okupacji hitlerowskiej. Budujący robotnicy byli przywożeni z Auschwitz I. Zbudowano linię kolejową do transportu więźniów do
wnętrza obozu. Przy wejściu stoi budynek o długości około 120 metrów. Wieża przecina jego środek dzieląc ogromną konstrukcję na dwie równe części. Pod tą wieżą znajduje się
przejazd dla linii kolejowej, która wchodzi do obozu.
Auschwitz II Kilka podzielony jest na "pod obozy”. Jest więc obóz cygański, obóz żydowski itp.
Myślę, że w tym czasie zbudowano krematorium, nie mogę powiedzieć tego na pewno, bo wizyta w obozie była bardzo powierzchowna. Wiem, że w jednej części obozu - ale nie wiem
dokładnie, której - znajduje się duży staw, który został częściowo wypełniony popiołem z pieców kremacyjnych. Dwadzieścia osiem lat po z likwidowaniu obozu, są tam pozostałości
ludzkich kości, które wyjawiają się z wody.
Oprócz budynku wejściowego, który jest murowany, wszystkie inne budynki są drewniane. Wielu bloków już nie ma. Tylko tysiące cegieł, które pozostały, świadczą o istnieniu tych
bloków w przeszłości. Inne wciąż istnieją, są zachowane i utrzymywane, aby umożliwić licznym turystom zwiedzanie i uświadomienie sobie ciemnej przeszłości tych miejsc.
Wizyta w Auschwitz-Birkenau była dla mnie bardzo ważna. Wiele tajemnic zostało mi tam objawionych. Co więcej, ważne świadectwo mojego wujka Michała Ciska pomogła mi uwierzyć, że to wszystko się naprawdę stało.
Uważam, że większość odwiedzających jednomyślnie potępia te bratobójcze działania. Niestety, dwadzieścia osiem lat po zakończeniu działań wojennych, jest niewielka grupa
niegodnych ludzi, która żałuje, że to wszystko się nie udało !!! Według niektórych polskich raportów wydaje się, że naziści, Niemcy, ale też inne narodowości, szydzą z wizyt w
muzeum. Władze obozowe ścigają tych niegodnych gości na miejscu ! Jednak myśli "katów" nie można wymazać z ich mózgów. Tak długo, po zakończeniu zagłady, ciągle czujemy
nieokreślony zapach podczas odwiedzania bloków. Czy to zapach ludzi, którzy tam zginęli ? Jeśli pewnego dnia wrócę do Polski, nie odwiedzę tego przeklętego obozu po raz drugi. To
uczucie obrzydzenia odczuwam wobec tej grupy morderców i łajdaków.
♦ ♦
♦
Wizyta w obozie kończy się około 16 30, wyjeżdżamy w kierunku Stolicy Królów Polski: Kraków !
Kraków, miasto o bogatej w historii, liczące około 550 000 mieszkańców, jest trzecim co do wielkości miastem w Polsce. Jego znany i uznany uniwersytet jest najstarszym w Europie,
został założony w 1364 roku. Jest to także miasto polskie, które najmniej ucierpiało podczas bombardowań w czasu II wojny światowej. Zatrzymujemy się tam na około dwie godziny,
aby odwiedzić słynne Sukiennice, gdzie kupujemy sobie pamiątki. Zatrzymujemy się na chwilę przed kościołem Mariackim i zwiedzamy go. W końcu wchodzimy do restauracji, by zjeść
"flaki".
Jest 1930, kiedy wyruszamy w drogę do Rzeszowa. W tym kraju jest już ciemno o tej porze roku. Przejeżdżamy przez Wieliczkę, nie możemy niestety odwiedzić słynnej
kopalni soli, następnie kierujemy się do Tarnowa.
Przyjeżdżając do tego miasta, pytamy o drogę do Rzeszowa jakiegoś robotnika, który wracał do domu ze swojej pracy. Zgodził się nas poinformować, pod warunkiem, że pójdziemy
najpierw do jego domu, by wypić kawę, ponieważ jesteśmy Francuzami ! To był jego sposób na okazanie sympatii turystom z Francji ! Jest już godzina dziewiąta wieczór i mamy jeszcze
dwie godziny jazdy ! Musimy odrzucić zaproszenie tego bardzo dobrego człowieka. Pokazuje nam jednak drogę, którą musimy podążać i dojeżdżamy do Rzeszowa o 2230.
Rzeszów, to miasto, którego mój ojciec nie widział od 36 lat, aglomeracja licząca prawie 100 000 mieszkańców. Pomimo głębokich zmian dokonanych w tym mieście - porównywalnych do
wielkiego nowoczesnego francuskiego miasta - mój ojciec rozpoznaje część miejsc i to on od tej pory kieruje naszego kierowcę do swojej rodzinnej wsi: Nienadówki, która znajduje
się 20 km na północ.
♦ ♦
♦
Jest godzina dwudziesta trzecia, kiedy wchodzimy do Nienadówki. Nie ma oświetlenia publicznego. Poruszamy się w całkowitej ciemności. Przybyliśmy na most nad strumieniem, jesteśmy
zgubieni! Mój ojciec jest pewien, że przybył do swojej rodzinnej wioski, ale go nie rozpoznaje. Wszystko się zmieniło i nikt nie jest tutaj, aby powiedzieć nam, gdzie mieszka mój
wujek Michał, ponieważ wszyscy śpią.
Mój ojciec mówi kierowcy, żeby ruszył dalej ulicą. Robimy około pół kilometra, w reflektorach samochodu widzimy sylwetkę młodej kobiety, która wraca z pracy na piechotę.
Zatrzymujemy się przy niej, a ojciec pyta ją, czy zna jego brata Michała albo wujka Ciska.
Szczęście jest z nami, kobieta jest spokrewniona z żoną mojego wujka Michała ! Kiedy mój ojciec mówi jej, że przyjeżdża z Francji, by zobaczyć się ze swoim bratem, ta urocza
kobieta uprzejmie zgadza się wsiąść do naszego samochodu i pokierować nas pod drzwi mojego stryjka. Ona mieszkała 50 metrów od jego domu.
Wszyscy wchodzimy na podwórko stryjka i pukamy do jego okna. Mój stryjek budzi się, natychmiast rozumie, kto tam za oknem jest. Ubiera się w pośpiechu i otwiera drzwi. Dwaj bracia
- którzy nie widzieli się od lipca 1937 r. - rzucają się sobie w ramiona i całują ze łzami w oczach. Nie wiedzą, co powiedzieć, ich serca są pełne radości !
Moja ciotka i jedna z jej córek też nie śpią i przychodzą żeby nas przywitać. Wszyscy są szczęśliwi, że nas spotykają. Przygotowują nam od razu łóżka do spania (nasz kierowca,
Sabina i Grażyna wolą jednak spędzić noc w samochodzie).
Również Jacques jest bardzo szczęśliwy, że tu przybył, w końcu będzie mógł się już wygodnie położyć ! Porozmawiałem jeszcze przez chwilę z wujkiem, ciotką i córką Heleną, a potem
poszedłem do łóżka.
Tato, nie czuje już zmęczenia nagromadzonego podczas podróży, będzie rozmawiał ze swoim bratem i szwagierką do trzeciej nad ranem.
♦ ♦
♦
Mój stryjek Michał ma 54 lata, ale wygląda na dużo starszego niż mój ojciec, który przeżył już 60 lat. Jest człowiekiem o poważnym wyglądzie, którego każda zmarszczka na
twarzy, świadczy o wielu latach trudu i ubóstwa. Jest to jednak ktoś, kto "mącno stąpa po ziemi". Wie, o czym mówi i ma dość dużą i obiektywną wiedzę na temat współczesnych
problemów.
|
